1 februari 1995: evacuatie Maas en Waal

Soms weet je nog wat je op een bepaalde dag deed. Op 1 februari startte ik bij Welzijn Divers. Een nieuwe baan, hoe leuk. Maar mijn hoofd was er niet bij. Ik was maar op een ding gefocust en dat was de radio. De dag ervoor hoorde ik in het journaal dat de verplichte evacuatie voor Maas en Waal werd afgeroepen. De angst sloeg om mijn hart. Het zou toch niet zo zijn dat de familie in Maas en Waal huis en haard kwijt zou raken.

Enkele dagen ervoor bezocht ik mijn moeder en reed daarna via Heerewaarden terug naar Den Bosch. Op sommige plekken stond het water aan beide zijden tot vlak aan de Van Heemstraweg. Ik besefte dat het in het kwetsbaarste puntje van Maas en Waal echt verkeerd kon gaan. Het water in de beide rivieren steeg tot verbazingwekkende hoogtes. Prachtige vergezichten tekenden zich af, dat wel. Maar enkele kilometers verderop, aan de Waalkant bij Dreumel, was er sprake van versijpeling. Het water borrelde door de verzwakte stukken van de dijk heen. Zandzakken werden aangesleept, noodruggen gelegd.

Het geldkistje mee…

Het bericht van de evacuatie was in het gebied maar ook daarbuiten hard aangekomen. Ik belde die avond mijn moeder met de vraag of ze naar den Bosch kwam. Ze was nog beduusd van het bericht. Ze zuchtte diep. ‘Ik ben bang dat we het hier niet redden. Ik wil niet net als in 1926 op stel en sprong, voor de waterstroom uit, vluchten,’ zei ze gejaagd. Jorieke (dochter van Ans en mijn broer Toon) komt ook mee. We zetten nog wat spullen naar de zolder, ik neem het geldkistje en de foto’s mee, en dan zie je ons wel verschijnen.’ Haastig legde ze de telefoon neer.

Ik verschoonde de bedden, joeg de stofzuiger door het huis en maakte voor Jorieke een kermisbed. Na wat over en weer bellen met de broers was er voor de meesten een logeerplek. Toon, Ans en Harold logeerden bij mijn broer Jan. Ab en Marietje gingen naar hun dochter Daniëlle die op kamers in Sittard zat. Mijn broer Henk werkte bij de gemeente West-Maas en Waal en bleef voor hulp achter in het gebied. Zijn vrouw Els, dochters Saartje en Janneke checkten ook in bij Jan. Bennie en Nicky waren nog niet onder de pannen, ze zochten nog een plek waar ze met de pasgeboren Ruben heen konden. Nood breekt wet en na een telefoontje met mijn ex hadden ook zij in het Bossche een plek.

Minoes van slag

De koffers werden uitgepakt, Mijn petekind Jorieke stalde haar spulletjes op de kamer van Hans. Moeder bracht het geldkistje in veiligheid, ze sliep bij mij op de kamer.

Poes Minoes was ook geëvacueerd, maar kon de overgang naar het huis van Jan niet aan. Ze liep verdwaasd rond en liet een spoor van nattigheid achter. Om erger te voorkomen verhuisde ze naar een kattenpension in Schijndel. Een probleem komt nooit alleen. Bennie brak de autosleutel af. In de auto lagen nu net de broodnodige babyspullen. Dat was niet handig. Na enkele telefoontjes met de politie kreeg hij toestemming om op eigen risico het gebied in te gaan. Samen met Toon vertrok hij in de avond naar Alphen. Bij vijf ME-posten deed hij zijn verhaal en eindelijk kon hij door. In een spookachtig en pikdonker stukje Maas en Waal haalde hij de reservesleutel op. De verschoninkjes voor Ruben konden daarna doorgaan.

Ook in Den Bosch bleek moeder het centrale punt. Ik besloot een royale pan erwtensoep te maken. Dat ging erin, maar ook erover. Mijn hand werd opgezadeld met een flinke tweedegraads brandwond. Maar goed, er waren ergere zaken. De televisie maakte overuren en berichtte de hele dag over niets anders. ‘Een exodus,’ werd het in vele talen genoemd. ‘Dat we dit nog mee moeten maken,’ riep mijn moeder met regelmaat.

Een mega operatie

Toen ook de Bommelerwaard moest ontruimen werd de uittocht een meer dan logistieke uitdaging. Vrachtwagens, auto’s met volgestouwde aanhangers, bussen, het ging allemaal het gebied uit. Dat betekende urenlang in de file, code rood bestond nog niet. De evacuatie van het vee bleek een mega-operatie, waarbij in de nacht werd doorgewerkt om de stallen leeg te krijgen. Koeien werden luidruchtig de vrachtwagens ingeduwd en gingen op pad naar een nieuwe tijdelijke stal in het Brabantse of elders. De boeren volgden de levende have op de voet want er moest op de nieuwe plek gewoon gemolken worden.

De telefoon maakte overuren. Ook familie, vrienden en kennissen lieten weten waar ze een plekje hadden gevonden, Veenendaal, Reusel, zelf de provincie Zeeland werd aangedaan.

We hielden de moed erin. Met zijn allen rond de televisie was bijzonder. We zagen op de binnen- en buitenlandse journaals bekenden die in dialect probeerden de ernst van de situatie te duiden. We lachten de angst weg. Jorieke ging mee naar de basisschool van Hans, mocht het langer gaan duren dan kon ze maandag daar terecht. Dat was niet nodig want langzaam zakte het water. Wat waren we opgelucht. Ook moeder kon weer lachen. Toon was de eerste die op 4 februari via de Tolbrug het gebied weer inreed, met achter hem de lange stoet. Hij werd geïnterviewd voor de radio en was eufoor. Ze konden weer naar huis, naar de nieuwe keuken.

Het was al met al een groot avontuur! Maar ik had mijn huis weer aan mezelf, en dat was ook wat waard.

 

 

Foto dijk: mijngelderland.nl

 

Op NPO2 wordt tijdens 4 uitzendingen aandacht gegeven aan de evacuatie. De  1e uitzending  kun je zien op 3 februari om  20.30 uur.