De deugden van vroeger zijn niet meer de deugden van nu.
In onze jeugd kenden we het mooie woord deugniet, iemand die kattenkwaad uithaalde. Was de deugniet bij het kattenkwaad smerig geworden dan werd die bij ons thuis doerak genoemd.
*Doerak* is een leenwoord uit het Russisch. Het woord *Durak* stamt uit de tijd dat de Kozakken in Nederland waren en betekende in die taal ‘domkop’. In het Nederlands betekende doerak in eerste instantie ‘gemeen, laaghartig mens’, maar later ontstond de afgezwakte of zelfs enigszins liefkozende betekenis ‘ondeugd, deugniet, bengel’.
In mijn boek lees je dat broer Henk een deugniet was. Hij liet aan de Maas een pony los…De eigenares was daar niet blij mee. Maar Henk was een kwajongen met weinig kwaads in het bloed.
Onnut was een mindere eigenschap. Rondlummelen en niets doen, een ander vervelen. Onnutigheid uithalen noemden mijn ouders dat. Dat moest niet teveel voorkomen. Net zoals lanterfanten!
Rechtschapen, deugdzaam moesten we zijn, een goed gedrag laten zien. Maar ook weer niet te deugdzaam, dan was je braaf. Er kleefde dan al snel het woord brave Hendrik of brave borst aan je.
Rechtgeaard was ook belangrijk, betrouwbaar en eerlijk zijn in hart en nieren. Dus niet stiekem snoep wegpikken.
Godsgezind, ook wel vroom, maar niet te vroom want dat was je al snel heilig. Qua vroomheid was het beter om niet op de eerste rij in de kerk te zitten.
Moed moest je hebben, want anders was je een slapjanus. Huilen bij verlies van een spelletje Mens erger je niet, dat was wel het ergste! Dan kreeg je een zwaar gemoed en werd je wankelmoedig en onzeker.
Maar de allerbelangrijkste waarden waren wel gedrag, ijver, orde en netheid. Op de voet gevolgd door Godsdienst. Dat waren de deugden in mijn jonge leven. De basis voor het latere leven.
De *Doerak* omschrijving komt uit het Etymologisch woordenboek
Een ‘wilde doerak’ was bij ons thuis het gezegde.
Met weinig woorden veelzeggend en kleurrijk weergegeven Koosje!
En ik doe mee met een 5 voor vlijt op mijn 12e toen ik op kostschool zat. Van braaf meisje overgelopen naar de rebellenclub 🙂 🙁 ha ha
Dat had ik niet van jou verwacht Maud…een 5 voor vlijt!!! Maar het is nog goed gekomen,gelukkig!
Heerlijke woorden uit vervlogen tijden !
Wat is tegenwoordig gebruikelijk ?
Wat is tegenwoordig gebruikelijk….ja daar mag een spuugbakje bij…deugmensen, deugstemmers, deuggleuf….enzovoort!
Mooi en herkenbaar
Dank je wel Gon!
Geweldige lijst van heerlijke woorden die je niet meer hoort. DOERAK werd bij mij thuis ook gebruikt. Ook netennek met een iets gemenere strekking.
Het boek : De meeste mensen deugen.,dat brengt mij in verwarring.Koosje jouw blog brengt weer humor te allen tijde!!
Die netennek die ken ik nu weer niet…weer iets geleerd!
Koosje
Mooie geschreven Koosje!! Als je eenmaal een naam hebt raak je hem zomaar niet kwijt
Klopt Henk, dan kleeft het aan je..
Schobbejak was ook een mooi woord overigens…
Toen wij in Alphen had mijn opa varkens
Die liet ik regelmatig los en dan liepeen ze een bosje in bij ons naast met het gevolg dat als gevolg dat wanneer ons pap thuis kwam hij samen met opa de varkens weer moest gaan vangen
Hallo Mari,
Loslopende knorries, daar zullen vader en opa niet blij mee geweest zijn!